Z głębokim smutkiem przyjęliśmy informacje o śmierci w dniu 3 lutego 2025 roku jednego z najwybitniejszych polskich historyków i Wielkiego Przyjaciela naszego Muzeum Pana Profesora Mariana Marka Drozdowskiego.

Był autorem niezliczonych publikacji naukowych, z których wiele zostało wydane przez Muzeum Niepodległości.

Związany był przez wiele lat m.in. z Polską Fundacją Kościuszkowską.

Profesor podarował naszej muzealnej bibliotece cenne podręczniki szkolne z wielu krajów: Ukrainy, Niemiec, Czech i Litwy.

Łączymy się w bólu z najbliższymi Pana Profesora.

Profesor Marian Marek Drozdowski urodził się 1 lutego 1932 r. w Łasku, w województwie łódzkim. Jego ojciec był żołnierzem konspiracyjnej POW. W 1919 r. wstąpił do 1 Pułku Szwoleżerów. Brał udział w kampanii wileńskiej. W 1921 r. rozpoczął ochotniczą służbę w 2-giej kompanii II batalionu grupy „Wschód” III Powstania Śląskiego.

Matka, Helena Sosnowska-Drozdowska, w czasie I wojny światowej należała do tajnego skautingu.

20 sierpnia 1940 r. cała rodzina została zamknięta w obozie przejściowym w Łodzi przy ul. Łąkowej. Wkrótce, wraz z młodszym rodzeństwem (siostrą Barbarą i bratem Józefem), znalazł się on we wsi Gnojnik (pow. brzeski) na Podkarpaciu, a następnie w mieście Brzesko-Słotwina.

Tu poznał księdza Pawła Wieczorka – historyka, pisarza i kapelana AK. Po zakończeniu wojny powrócił do Łasku, gdzie w trybie przyspieszonym ukończył gimnazjum.

W tym samym roku wstąpił do Związku Harcerstwa Polskiego. Pracował w Komendzie Hufca organizując obozy na Ziemiach Odzyskanych.

W latach 1948-1950 kontynuował naukę w Liceum Handlowym w Pabianicach, gdzie kierował kołem ZMP. W wieku 17 lat wstąpił do PZPR. Z partii wystąpił demonstracyjnie w czasach narodzin „Solidarności”, której był aktywnym członkiem.

W 1950 r. rozpoczął studia na Wyższej Szkole Ekonomicznej w Szczecinie, gdzie po zakończeniu studiów pracował w katedrze filozofii doc. Mieczysława Gordona.

W 1955 r. rozpoczął studia doktoranckie w Instytucie Nauk Społecznych. Ukończył je w Instytucie Historii PAN, z którym był związany etatowo od 1958 r. Do 1967 r. pracował w Zakładzie Dziejów II RP. W 1960 r. obronił w IH PAN rozprawę doktorską pt. „Polityka gospodarcza rządu polskiego w latach 1936-1939”, której promotorem był prof. Leon Grosfeld.

Rozprawę habilitacyjną pt. „Klasa robotnicza Warszawy 1918-1939. Skład i struktura społeczna” obronił w 1966 r. W 1972 r. otrzymał stopień profesora nadzwyczajnego, w 1989 r. profesora zwyczajnego nauk historycznych. Od 1997 r. był profesorem zwyczajnym Uniwersytetu Opolskiego.

W latach 1969-1998 pełnił funkcję członka Rady Naukowej IH PAN. W 1968 r. został wicedyrektorem IH PAN ds. naukowych i kontaktów zagranicznych. Pod koniec 1967 r., z polecenia prof. T. Manteuffla – ówczesnego dyrektora IH PAN, zorganizował Pracownię Historii Warszawy. Z jego inicjatywy od 1967 r. organizowane były doroczne spotkania varsavianistów, połączone z honorowymi dyplomami za najlepsze varsaviana roku. Dzięki jego staraniom powstała Biblioteka Wiedzy o Warszawie.

Od 1958 r. był członkiem Zarządu TMH (prezes 1990-1996). W latach 1971-1980 kierował zespołem Studiów Północno-Amerykańskich IH PAN oraz redakcją „Ameryka Północna. Studia”.
W latach 1976-1980 był członkiem Rady Naukowej Instytutu Sztuki PAN, 1972-1980 członkiem Rady Naukowej Instytutu Śląskiego w Opolu. Od 1975 r. był członkiem Komitetu Badań Polonii Zagranicznej
PAN. W latach 1975-1980 był członkiem Komitetu Nauk Historycznych PAN, 1976-1979 Rady Naukowej Wojskowego Instytutu Historycznego, 1976- 1984 Rady Naukowej Ośrodka Badań Naukowych w Olsztynie, 1990-1992 Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Od 1994 r. był członkiem Rady Naukowej Archiwum Państwowego m.st. Warszawy. Od 1986 r. pełnił obowiązki honorowego członka Polskiego Towarzystwa Historycznego w Argentynie.

W 1966 r. za zorganizowanie dyskusji na łamach „Współczesności” o etyce historyka został poddany brutalnej krytyce KC PZPR. Podobną krytykę przeżył w 1968 r. za dyskusję o II Rzeczypospolitej na łamach „Miesięcznika Literackiego” oraz publikację tekstów Idy Kamińskiej i jej męża na łamach „Warszawy II Rzeczypospolitej”. W 1968 r. cenzura wstrzymała publikację jego książki pt. „Szkice z dziejów Drugiej Rzeczypospolitej”.

W latach siedemdziesiątych organizował prace redakcyjne nad wydawnictwami źródłowymi: „Ludność cywilna w Powstaniu Warszawskim” oraz „Exodus Warszawy”. Jako przewodniczący Sekcji Dydaktycznej PTH brał udział w pracach „Solidarności Nauczycielskiej” zmierzających do rewizji programów i podręczników historii.

W latach 1982-1985 pracował w Prymasowskim Komitecie Pomocy Bliźnim w Kościele św. Anny, a następnie w Kościele św. Katarzyny na Służewiu, w Konfratemii Literackiej w Bazylice Archikatedralnej oraz w Kościele św. Aleksandra.

W latach 1982-1987, wraz z Moniką Krajewską, kierował Komitetem Opieki nad Cmentarzami i Zabytkami Kultury Żydowskiej w Polsce. W latach 1990- 1996 prezesował Towarzystwu Miłośników Historii w Warszawie. Od 1995 r. przewodniczył Radzie Naukowej przy Muzeum Łazienek Królewskich. Od 1996 r. kierował Prymasowską Radą Muzeum Kolekcji im. Jana Pawła II.

W latach 1990-1995 prowadził zajęciach dydaktyczne z dziejów Kościoła w Instytucie Kultury Religijnej w Suwałkach. Od 1995 r. pełnił funkcję kierownika Katedry Biografistyki na Uniwersytecie Opolskim, łącząc je z obowiązkami kierownika Komisji Dziejów Warszawy IH PAN. Był stypendystą m.in. Ecole des Hautes Etudes w Paryżu (1966, 1970, 1977, 1990), Uniwersytetu Opolskiego w Czechach (1969, 1999), Royal Academy of Sciences w Londynie (1970), Polonia Aid Foundation Trust w Londynie (1997, 1999), Departamentu Stanu USA (1974).

Wykładał m.in. na Columbia University, Stanford University oraz w Instytucie Polskim w Londynie.

Był redaktorem bądź członkiem rad redakcyjnych „Współczesności” (1965-1967), „Miesięcznika Literackiego” (1967-1981), „Dziejów Najnowszych” (1966-1980), „Ameryka Północna. Studia” (1975-
1980), „Warszawa II Rzeczypospolitej” (1968-1976), „Polskiego Słownika Biograficznego” (1975-1980), „Biblioteki Wiedzy o Warszawie TMH” (1967-1980), od 2001 „Przeglądu Historyczno-Wojskowego”.

Wypromował 11 doktorów i 4 docentów. Był autorem 8 scenariuszy filmów dokumentalnych, m.in. „Rzeczpospolita Nieznana” – nagrodzonego w 1991 r. Wiktorem, „Cios w plecy” oraz „Kiedy Paryż był stolicą Polski”.

Za swą długoletnią działalność naukową i popularyzatorską otrzymał szereg prestiżowych nagród i wyróżnień, m.in.: Nagrodę „Polityki” (1964) za monografię „Polityka gospodarcza rządu polskiego w latach 1936-1939”, Nagrodę „Polityki” (1977) za biografię „Stefan Starzyński prezydent Warszawy”, Medal „Za zasługi dla odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie” (1984), nagrodę ZAIKS-u im. Karola Małcużyńskiego za twórczość w dziedzinie varsavianów (1994). Otrzymał także Złoty i Srebrny Krzyż Zasługi, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski oraz szereg innych odznaczeń cywilnych i wojskowych (biogram za stroną Fundacji Kościuszkowskiej).